VIDEO NGƯỜI DÂN XƠ - ĐĂNG Ở VÙNG NÚI NGỌC LINH TRỒNG SÂM DÂY

SÂM DÂY KON TUM

I. TỔNG QUAN VỀ CÂY SÂM DÂY (CODONOPSIS JAVANICA) 1

Sâm dây hay còn gọi là Đảng sâm (Codonopsis sp)  là cây thân thảo, thân leo sống nhiều năm, dài 2 - 3 m, phân nhánh nhiều. Toàn cây có nhựa mủ màu trắng. Rễ củ hình trụ dài, phân nhánh, nạc, màu vàng nhạt. Lá đơn, mọc đối, hình trứng hoặc hình tim, cỡ 2-5 x 2-4,5 cm, mỏng, mềm, màu xanh lá mạ, mặt dưới có lông nhung trắng, mép nguyên hoặc có răng cưa tù; cuống lá dài 3-7cm. Hoa mọc đơn độc ở kẽ lá, hình chuông, màu trắng hoặc hơi vàng, họng có vân tím. Đài 5 thuỳ, hình mác nhọn, hơi dính nhau ở gốc. Tràng hoa chia thành 5 thuỳ, hình tam giác nhọn. Nhị 5. Bầu 5 ô. Quả mọng, 5 cạnh, khi chín màu tím, mang đài tồn tại. Hạt nhiều, tròn, nhỏ, màu vàng nâu.

Cây sâm dây trồng từ hạt được 5 tháng tuổi

Mùa ra hoa từ tháng 5-7, mùa quả chín tháng 7-9 ở các vùng phía Bắc;còn đối với các tỉnh phía Nam như Lâm Đồng, Kon Tum có mùa quả muộn hơn 2-3 tháng. Cây có thể lụi tàn vào mùa đông hoặc mùa khô (đối với các tỉnh khu vực Tây Nguyên như Kon Tum, Lâm Đồng). Đến mùa xuân hoặc đầu mùa mưa, từ gốc mọc lên 1 - 2 chồi và sinh trưởng rất nhanh.

Củ sâm dây dùng bán giống

Sâm dây được nhân giống tự nhiên từ hạt. Khả năng tái sinh từ rễ củ còn sót lại khi thu hoạch kém. Cây ưa ẩm, ưa sáng, nhưng chịu được bóng râm, cây thường mọc ở những nơi đất tốt, nhiều mùn, trong các chỗ trống và ven các rừng thứ sinh và nương rẫy.

Từ những củ Sâm dây tươi sau khi đã rữa sạch đất, cắt lá ta đem đi phơi đến khi củ Sâm khô hoàn toàn sâm dây

Để được 1kg Sâm dây khô bạn cần khoảng 6kg Sâm dây tươi, và qua quá trình loại bỏ những củ bị vụn sau khi phơi ta mới được những củ Sâm dây khô loại 1.

Sâm dây tươi Kon Tum mới thu về (Chưa rửa)

Là sản phẩm quý hiếm, độc đáo mà thiên nhiên ban tặng cho rứng núi Bắc Tây Nguyên. Tại Kon Tum Sâm dây được trồng và chăm sóc chủ yếu tại 03 huyện KonPlong, Tu Mơ Rông và Đakglei, vùng trồng chủ yếu được trồng độ cao 900-2000m so với mực nước biển, thược dãy nui trường sơn, giáp vùng núi Ngọc Linh Kon Tum.

II. NGUỒN GỐC CÂY SÂM DÂY (ĐẢNG SÂM)

Cho đến nay những công trình nghiên cứu trên thế giới chủ yếu tập trung vào nghiên cứu về đặc điểm sinh học, thành phần hóa học, tác dụng dược lý, lâm sàng cây Đảng sâm. Các nghiên cứu về nhân giống cây này chưa có nhiều. Một số kết quả nghiên cứu đã chỉ ra cây Đảng sâm có thể nhân giống thông qua con đường nuôi cấy mô tế bào thực vật và gieo trồng từ nguồn hạt tự nhiên.

Tại Việt Nam Đảng sâm mọc rải rác ở các tỉnh miền núi phía Bắc. Trước đây có nhiều ở một số tỉnh Lai Châu, Lào Cai, Hà Giang, Sơn La, Yên Bái, Tuyên Quang; còn ở Cao Bằng và Lạng Sơn ít hơn. Các tỉnh phía Nam chỉ thấy tập trung ở cao nguyên Langbian, Đức Trọng (tỉnh Lâm Đồng) và xung quanh chân núi Ngọc Linh (Đakglei, Tu Mơ Rông, KonPlong tỉnh Kon Tum và Quảng Nam - Đà Nẵng).  

Sâm dây trồng sen canh cây cà phê tại xã Ngọc Linh huyện Đaklei

Tại Kon Tum, Đảng Sâm phân bố chủ yếu ở vùng Ngọc Linh thuộc huyện Tu Mơ Rông và ĐăkGlei, một số xã thuộc huyện KonPlong (xã Đắklong, Măng Bút, Măng Cành). Do là loại cây dược liệu có giá trị kinh tế nên hiện nay người dân đang khai thác theo cách tận thu, làm khan hiếm trong tự nhiên. Trong tương lai không xa, nguồn cây dược liệu mang tính đặt trưng của vùng sẽ dần cạn kiệt. Vì vậy, chúng ta phải chủ động sản xuất nguồn giống để đưa vào canh tác.

+    Là loại dược liệu quý được đưa vào sách đỏ  Việt Nam từ năm 1996. sâm dây

+    Sâm dây là nguồn cây tự nhiên mọc trên dãy núi Ngọc Linh thuộcTỉnh Kon Tum, là dãy núi cao nhất Trường Sơn, là nơi tập trung những tinh hoa, các loại thảo mộc, dược liệu quý hiếm nhất cả nước. sâm dây

Sâm dây khô (Củ to loại 1)

III. THÀNH PHẦN HOẠT CHẤT VÀ CÔNG DỤNG DƯỢC LIỆU ĐỐI VỚI SỨC KHỎE

1. THÀNH PHẦN DƯỢC CHẤT

Từ kết quả dự án trồng và chăm sóc cây Sâm dây tại 03 huyện thuộc tỉnh Kon Tum (Đăk Glei, Tu Mơ Rông, Kon Plong) chúng tôi đã tiến hành thu mẫu và phân tích hoạt chất và đã có những kết quả dưới đây:

Mẫu Sâm dây Kon tum được kiểm định phân tích hoạt chất tại Viện Dược liệu thuộc Bộ Y Tế

2. CÔNG DỤNG DƯỢC CHẤT ĐỐI VỚI SỨC KHỎE:

Saponin là glucosides với các đặc tính tạo bọt. Saponin bao gồm một aglycones polycyclic gắn liền với một hoặc nhiều chuỗi bên đường. Phần aglycone, còn được gọi là sapogenin, hoặc là steroid (C27) hoặc một triterpene (C30). Saponin có nhiều lợi ích sức khỏe con người. Các nghiên cứu đã chứng minh các tác dụng: giảm cholesterol trong máu, giảm nguy cơ ung thư, sức khỏe của xương và kích thích hệ miễn dịch, hoạt động như một chất chống oxy hóa, giảm nguy cơ ung thư đại tràng.

Ngoài thành phần saponin, có thành phần Polysaccharide mang hoạt tính dược lý có chức năng tăng cường năng lực chống ung thư. Polysaccharides là một trong những cấu trúc chính của carbohydrate được tìm thấy trong hệ thống sống. Trong bối cảnh có liên quan của điều trị ung thư, hiệu quả của Polysaccharides hoạt tính sinh học đã được ghi nhận trong các mô hình tiền lâm sàng và cho thấy làm giảm sự tăng trưởng của khối u và kéo dài sự sống bằng cách kích thích miễn dịch, apoptosis, và bắt giữ chu kỳ tế bào. Các hoạt động miễn dịch của Polysaccharides bao gồm kích hoạt của đại thực bào (s), tế bào diệt tự nhiên (NK), các tế bào lympho killer kích hoạt (LAK), các tế bào đuôi gai, tế bào lympho khối u xâm nhập, và kích thích giải phóng các cytokine khác nhau bao gồm interferon, khối u yếu tố hoại tử, interleukins, và thuộc địa của kích thích tố của (thụ thể Toll-like, dectin-1 và CR3) cụ thể thụ qua trung gian cảm ứng biểu hiện gen. α-spinasterol là chất đối kháng hiệu quả và an toàn, nó có tác dụng như một chất giảm đau.

NHƯ VẬY TÁC DỤNG CỦA SÂM DÂY ĐỐI VỚI SỨC KHỎE LÀ RẤT LỚN

+ Làm đẹp da, chống lão hóa, tăng lượng máu cho não, tác dụng làm tăng số lượng hồng cầu, huyết sắc tố, làm giảm số lượng bạch cầu, chữa bệnh máu khó đông. sâm dây

+ Tăng cường sức đề kháng, tăng hồng cầu, giảm bạch cầu (chữa cơ thể suy nhược, thiếu máu, vàng da, kém tiêu hóa, mệt mỏi, bổ thận... sâm dây

- Ngoài ra, Sâm rừng còn có tác dụng hạ huyết áp, tăng cường miễn dịch của cơ thể, có tác dụng kháng viêm, hóa đàm, giảm ho, kháng khuẩn...

IV. CÁCH CHẾ BIẾN SỬ DỤNG SÂM DÂY (HỒNG ĐẢNG SÂM)

* Chế biến món ăn:

Sâm dây là loại thực phẩm bổ dưỡng với sức khỏe. Đây là 1 liều thực phẩm có mặt trong nhiều thang thực phẩm như “thập toàn đại bổ",“tứ quân tử thang”. Ngoài ra cũng được phối hợp với nhiều loại thảo dược khác để chữa các bệnh, thiếu máu, suy nhược…Về cách dùng thì có thể dùng trong các món hầm như gà ác, rùa, …nhưng phổ biến và đem lại hiệu quả nhất là sắc nước và ngâm rượu.

 Món ăn được chế biến từ củ và lá sâm dây rất bổ dưỡng

* Sắc nước :          

 - Mỗi  lần sắc nước khoảng 40-50gram với 2l nước. Dùng dao cắt khúc sâm dây thành 2 đốt ngón tay , rửa sạch cho vào nồi đun sôi khoảng 5 phút để bớt nóng rồi uống.           

-  Nước sâm dây có màu vàng , mùi thơm , uống vào có vị sâm , ngọt mát , sẽ ngon hơn  khi  uống nóng. Nên sắc nước uống vào sáng và trưa , hạn chế uống tối vì trong sâm dây có những hoạt chất bồi bổ làm kích thích thần kinh có thể gây khó ngủ.         

-  Nước sâm dây là một đồ uống tốt cho sức khỏe với hương vị thơm ngon dễ uống. Có thể xem như 1 loại đồ uống hằng ngày bồi bổ cơ thể hoặc thậm chí là một loại “trà” lạ , độc đáo có giá trị cao . Mỗi ngày chỉ tốn  khoảng 40gram cho một đồ uống bổ dưỡng cho cả nhà ,tin chắc sẽ không làm mọi người thất vọng với nước sâm dây Kon Tum Ngọc Linh.

*  Ngâm :              

- Cứ 1kg sâm dây khô ngâm với 10l rượ ngon( trên 40 độ) trong vòng 6 tuần là uống được.  Tốt là nên ngâm rượu trong hủ thủy tinh hoặc chum sành thì rượu sẽ ra ngon nhất.             

- Khi đủ thời gian ngâm sẽ thấy rượu có màu vàng cánh gián đẹp mắt , mùi thơm nồng , uống vào có vị ngọt của sâm . Mỗi ngày dùng khoảng 100ml vào 2 bữa trưa và tối. Uống vào sẽ có cảm giác ăn ngon miệng , ngủ ngon , người thoải mái, khỏe mạnh.

- Cảm giác tự mình ngâm ,ra 1 loại rượu thơm ngon và nhất là thật sự bổ dưỡng với sức khỏe ,tin chắc quý khách sẽ hài lòng với hủ rượ sâm dây Ngọc Linh 

Giá: 750.000đ (Hàng lựa, củ to, đều) 

        550.000đ (Loại thường)